Benieuwd hoe een adviescommissie werkt? Neem mee een kijkje achter de schermen van de adviescommissie Non-Fictie. Zij heeft net de meest intensieve periode van het jaar achter de rug. In de zomer moeten er immers tientallen boeken en werkplannen gelezen worden.
Bob Van Mol
Wat doet een adviescommissie?
De adviescommissie non-fictie bestaat uit experts van het genre en staat het team van Literatuur Vlaanderen bij met advies. Ze doet dat wanneer een auteur of uitgever bij Literatuur Vlaanderen een aanvraag indient voor financiële steun. Ze geeft suggesties aan het team van Literatuur Vlaanderen over welke non-fictieboeken gepromoot kunnen worden in het buitenland en beslist welke vertalingen steun krijgen. Kortom, de adviescommissie is onmisbaar in het proces van kwaliteitsbewaking en -bepaling en heeft daarmee een grote verantwoordelijkheid.
Wie zit er in de adviescommissie?
De adviescommissie non-fictie bestaat uit vijf leden die vanuit diverse invalshoeken gespecialiseerd zijn in non-fictie. Ze worden aangesteld voor vier jaar. Deze experts geven Literatuur Vlaanderen op dit moment advies over non-fictie:
- Ihsane Chioua Lekhli is journaliste bij de VRT en is gespecialiseerd in de politieke en maatschappelijke actualiteit.
- Bart Keunen is hoogleraar Vergelijkende Literatuurwetenschap aan de universiteit van Gent.
- Hind Fraihi is auteur en journaliste.
- Jo Tollebeek is cultuurhistoricus en decaan van de Letterenfaculteit van de KU Leuven.
- Marnix Verplancke is literair journalist voor De Morgen, Knack en Trouw. Hij is voorzitter van de commissie.
Bob Van Mol
Waar let een adviescommissie op?
Een goed werkplan en sterke publicaties zijn onmisbare ingrediënten om de adviescommissie te overtuigen een werkbeurs toe te kennen. De commissie bepaalt ook de hoogte van die beurs. Ze let daarbij eerst en vooral op de kwaliteit van het werk of het oeuvre van de auteur. Niet alleen literaire kenmerken zoals stijl, verteltechniek en compositie zijn van belang, maar grondige kennis van het onderwerp speelt ook een rol. Verder bekijkt de commissie het werkplan voor het nieuwe boek: hoe overtuigend en concreet is dat? De adviescommissie beloont in het bijzonder de non-fictieauteurs die in hun werk hun unieke auteursstem laten horen.
Hoe komt de adviescommissie tot één advies?
Een van de commissieleden leidt het dossier in, vervolgens geven alle commissieleden hun inzichten mee, rekening houdend met de beoordelingscriteria. Daarna wordt gediscussieerd tot er een consensus is bereikt. Soms zijn de commissieleden het snel met elkaar eens, af en toe duurt zo’n discussie wat langer. Maar er wordt uiteindelijk altijd een eensgezind advies geformuleerd over de hoogte van de beurs. Dat bedrag ligt tussen de 5.200 euro (2 eenheden) en de 20.800 euro (8 eenheden). Meestal volstaan twee vergaderingen om alle aanvraagdossiers te bespreken.
Bob Van Mol
Wie maakt van het advies een besluit?
De adviescommissie non-fictie legt haar adviezen voor aan het Beslissingscollege van Literatuur Vlaanderen, dat de definitieve beslissing neemt. In het Beslissingscollege zitten alle voorzitters van alle adviescommissies van Literatuur Vlaanderen en een onafhankelijke voorzitter. Na het Beslissingscollege wordt de toekenning van de werkbeurs aan de auteur gecommuniceerd. Auteurs die niet akkoord gaan met het toegekende bedrag of met de motivering hiervoor, kunnen hiertegen in beroep gaan. In 2018 ging 3% van de aanvragers in beroep tegen de beslissing over hun werkbeurs (5 van de 151 aanvragers). Zowel de auteur die in beroep gaat als een lid van de adviescommissie wordt dan uitgenodigd om een toelichting te geven aan de Beroepscommissie.
Wat betaalt dat?
Adviescommissiewerk is een vorm van vergoed vrijwilligerswerk. Een commissielid krijgt per vergadering 100 euro en daarnaast nog een forfaitaire vergoeding van 100 euro plus onkosten. De voorzitter krijgt per half jaar 300 euro extra. Een commissielid leest jaarlijks zo’n vijfentwintig dossiers en tien tot twintig boeken en wordt daarnaast ook gevraagd om verslagen na te lezen, motiveringen te schrijven en aanwezig te zijn bij hoorzittingen van de Beroepscommissie. Dat is veel werk voor een kleine vergoeding. Het team van Literatuur Vlaanderen is de commissieleden dan ook erg dankbaar voor hun tomeloze inzet, vaak gedreven door passie en engagement voor de literatuur.