De deadline voor het aanvragen van de compensatie is intussen verstreken.
De coronacrisis heeft de voorbije maanden een grote impact gehad op vrijwel alle sectoren en dus ook op de boeken- en letterensector. Om de financiële schade bij auteurs, illustratoren en vertalers deels op te vangen maakte de overheid 1,3 miljoen euro vrij uit het noodfonds voor coronaschade. Wat is dat noodfonds precies en waarom zou je er een beroep op doen? Daarover gaat Matthijs de Ridder, voorzitter van de Vlaamse Auteursvereniging (VAV), in gesprek met Paul Hermans, directeur van Literatuur Vlaanderen.
Matthijs: Waarom is de coronacompensatieregeling er gekomen?
Paul: De boekensector heeft door de crisis rake klappen gekregen, en dat geldt ook voor de individuele makers. Voor heel wat andere sectoren en bedrijven werden al steunmaatregelen gelanceerd. Het is niet meer dan logisch dat die er ook voor kunstenaars komen. Om het recente opiniestuk van Paul Dujardin in Knack te citeren: ‘Kunstenaar is een essentieel beroep, en zonder steun overleven onze kunstenaars deze crisis niet.’
Een horecazaak of ander bedrijf zou niet aarzelen om de coronahinderpremie aan te vragen. Waarom zou je als kunstenaar wél aarzeling moeten voelen?
Paul Hermans
Matthijs: Wat is precies de rol van Literatuur Vlaanderen in dit verhaal?
Paul: Literatuur Vlaanderen vervult louter de loketfunctie om de beschikbare middelen zo correct mogelijk te verdelen. Dat betekent dat we een online aanvraagprocedure hebben uitgewerkt, de ingediende aanvragen administratief verwerken en alle mogelijke vragen over de compensatieregeling trachten te beantwoorden.
Het is een atypische taak voor onze organisatie, die zich doorgaans vooral toelegt op het behandelen van subsidieaanvragen. Dit is iets heel anders: het gaat niet om een subsidieaanvraag op basis van een inhoudelijk onderbouwd dossier, wél om een aanvraag op louter formele gronden om een stukje van je geleden verlies terug te krijgen. Iedereen die aan de formele voorwaarden voldoet, kan een aanvraag indienen. Of je ooit al subsidie aanvroeg of kreeg bij Literatuur Vlaanderen is daarbij onbelangrijk.
Paul Hermans en Matthijs de Ridder
©Bob Van Mol
Paul: We merken dat auteurs, illustratoren en vertalers vaak maar aarzelend een beroep doen op de regeling. Heb je daar een verklaring voor?
Matthijs: Kunstenaars hebben een tijdlang minder boeken verkocht en lezingen werden uitgesteld. Dat heeft een grote financiële impact, maar die is vaak niet onmiddellijk voelbaar. Zo gebeurt de afrekening van auteursrechten pas begin volgend jaar en zullen velen pas dan de impact van de voorbije maanden in cijfers vertaald zien.
Op dit moment denken heel wat makers dus dat het nog wel meevalt en dat ze het wel zullen redden op basis van andere inkomsten. Het is belangrijk dat zij beseffen dat ze nu vooruit moeten denken en compensatie moeten aanvragen voor het verlies, om die uitgestelde klap die er zit aan te komen op te vangen.
Paul: Heel wat makers lijken ervan uit te gaan dat uitstel geen afstel is en dat ze de schade zelf wel met enkele maanden vertraging zullen inhalen. Is dat terecht?
Matthijs: Nee. Stel dat je in oktober de lezingen kunt geven die eigenlijk in maart gepland waren. Dan heb je in oktober geen tijd meer om andere dingen te doen. Aan het eind van de rit heb je nog altijd minder verdiend en dus schade geleden. De compensatieregeling waarop auteurs, illustratoren en vertalers nu een beroep kunnen doen, is bedoeld om de nood op te vangen voor verliezen tot en met eind augustus. Het is dus belangrijk om nu een aanvraag in te dienen, om proactief te denken en niet af te wachten.
De financiële impact zal zich misschien later pas ten volle laten voelen, maar je moet wel nú handelen om die impact op te vangen.
Matthijs de Ridder
Bob Van Mol
Matthijs: Heeft de aarzeling misschien ook te maken met de normale inkomenssituatie van auteurs?
Paul: Zeker. Uit de recente auteursbevraging bleek dat slechts één op vier auteurs van zijn of haar pen kan leven. Net omwille van het feit dat veel auteurs hun inkomsten maar voor een deel uit het auteurschap halen, kunnen ze geneigd zijn om nu geen compensatieaanvraag in te dienen. Maar daardoor kan een verkeerd beeld ontstaan, namelijk: met de literatuur en haar beoefenaars is het nog zo slecht niet gesteld. Terwijl net het tegendeel het geval is: het is verdomd moeilijk om met literatuur je boterham te verdienen.
Matthijs: Is het moeilijk om een aanvraag in te dienen?
Paul: Nee, het is een eenvoudige digitale procedure die je in een twintigtal minuten kunt doorlopen.
Matthijs: Als je een compensatie krijgt, wordt die dan bij je belastbare inkomen voor 2020 opgeteld?
Paul: Nee, een toegekende compensatie is volledig belastingvrij.
Matthijs: Wat is dus je advies voor auteurs, illustratoren en vertalers?
Paul: Voel geen schroom om een aanvraag in te dienen. Een horecazaak of ander bedrijf zou niet aarzelen om de coronahinderpremie aan te vragen. Waarom zou je als kunstenaar wél aarzeling moeten voelen?