In 2023 verhuizen Iedereen Leest en Literatuur Vlaanderen naar een gezamenlijk pand in de Lange Leemstraat in Antwerpen, waar volop verbouwingen aan de gang zijn. Het wordt een hoogtepunt in de samenwerking tussen beide organisaties, die de jongste jaren alleen maar nauwer en warmer is geworden. We ontmoeten directeurs Sylvie Dhaene en Paul Hermans op de werf. Ze vullen elkaar aan – in Pauls woorden – ‘als yin en yang’.
Paul Hermans (directeur Literatuur Vlaanderen) en Sylvie Dhaene (directeur Iedereen Leest), op de werf van het pand in de Lange Leemstraat waarnaar de twee organisaties in 2023 samen zullen verhuizen.
©Bob Van Mol
Sylvie: ‘Paul, weet jij dat de tramhalte aan ons nieuwe huis ‘Hemel’ heet? Hoe schoon is dat?’
Paul: ‘Kijk, wij sporen samen naar de hemel! Dat klinkt fantastisch.’
Waar ligt voor jullie de meerwaarde in jullie samenwerking?
Sylvie: ‘Samen streven we naar een groter doel. Iedereen Leest haakt met plezier aan op de beleidslijnen die Literatuur Vlaanderen uitzet. Jullie meerjarenplan inspireert ons en maakt ons blij. Op onze beurt kunnen wij dat dan gaan aan- en invullen.’
Paul: ‘Er zijn veel terreinen waarop we elkaar sterker maken, maar we kunnen ook nog altijd veel van elkaar leren. Het zal een voordeel zijn als we ook fysiek op dezelfde werkvloer zitten, want in onze dagelijkse realiteit zijn we toch nog altijd ver van elkaar verwijderd. Ik denk bijvoorbeeld niet dat ik iedereen die bij Iedereen Leest werkt, kan opnoemen.’
Sylvie: ‘Literatuur Vlaanderen is onze veilige haven waarbinnen wij in vrijheid kunnen werken en met vertrouwen in elkaars doelstellingen en ambities. We delen dezelfde agenda en visie op leesbevordering. Dat maakt ons als het ware een twee-eenheid, samen sterk.’
Literatuur in de brede zin van het woord, van strips tot poëzie, stimuleert je creativiteit en de ontwikkeling van je verbeelding én woordenschat.
Sylvie Dhaene, directeur Iedereen Leest
Jullie maken deel uit van de kerngroep van het Leesoffensief, waar verschillende beleidsdomeinen bij betrokken zijn. Waarin ligt het belang van deze adviesnota?
Paul: ‘Er was al veel langer sprake van het belang van beleidsdomeinoverschrijdend actievoeren rond leesbevordering. In de zomer van 2021 is het Leesoffensief er eindelijk gekomen en de hele Vlaamse Regering is erbij betrokken: cultuur, onderwijs, welzijn en als het kan ook innovatie en inburgering. Er was een grote eensgezindheid over deze adviesnota, waarin we duidelijkheid scheppen over wat prioritair en wat bijkomstig is.’
Sylvie: ‘Van onze kant was er al langer de roep om domeinoverschrijdend te werken. We doen dit sowieso in onze dagelijks praktijk. De zoveelste daling in de PIRLS- en PISA-resultaten zijn een eyeopener geweest. De leesvaardigheid en leesmotivatie van Vlaamse kinderen en jongeren blijft dalen. Dit deed alarmbellen afgaan en de urgentie vertaalde zich in een gemeenschappelijke aanpak op beleidsniveau. Het Leesoffensief is daar het concrete resultaat van.’
Directeurs Sylvie Dhaene (Iedereen Leest) en Paul Hermans (Literatuur Vlaanderen)
©Bob Van Mol
Betekent dit ook dat er dankzij het Leesoffensief meer middelen worden vrijgemaakt voor leesbevordering?
Paul: ‘De Vlaamse Regering heeft alvast de nodige middelen beschikbaar gesteld om een aantal relevante acties op te starten. Vanuit cultuur is er € 350.000 vrijgemaakt om de komende 2,5 jaar in te zetten op twee concrete acties. Vanuit onderwijs is er € 1,2 miljoen beschikbaar voor nog eens twee grote acties waarin Iedereen Leest en Literatuur Vlaanderen een centrale rol vervullen. Dat zijn alvast belangrijke engagementen die hopelijk het begin zijn van een verdere uitrol van het hele Leesoffensief, dat uit 50 acties bestaat.’
Sylvie: ‘Het Leesoffensief heeft tot doel om alle maatschappelijke spelers, van scholen en bibliotheken tot elk individu, ervan bewust te maken dat lezen terug een belangrijke plaats moet innemen. Lezers maken lezers, en zien lezen doet lezen. De rol van de helpende volwassene, ouder en leerkracht, is hierin cruciaal.’
Paul: ‘Tuurlijk! En daarom is bijvoorbeeld ook de lerarenopleiding een heel belangrijke broedplaats waar nog veel verbetering mogelijk is als het gaat over aandacht en enthousiasme voor lezen en leesbeleid.’
De rode draad in onze projecten zijn methodieken die leesplezier in het vizier hebben, maar evenzeer bijdragen aan de taal- en leesvaardigheid.
Paul Hermans, directeur Literatuur Vlaanderen
Wat is een concreet voorbeeld van zo’n actie?
Paul: ‘In het beroeps- en technisch onderwijs gaan we auteursresidenties opzetten. We vertrekken vanuit een inspiratiegids met een aantal beproefde methodieken die bijdragen tot het technisch en begrijpend lezen. Daarboven legt de auteur een artistieke laag die tot de verbeelding spreekt. Of het einddoel nu een verhalenbundel, een spoken word performance of een literair kookboek wordt, het is telkens een traject waarbij de leesvaardigheid én de leesmotivatie centraal staan en waar lezen en creatief schrijven hand in hand gaan.’
Sylvie: ‘Het Leesoffensief biedt een kader om te kijken welke didactiek de leesvaardigheid en de leesmotivatie kan verhogen. Vanuit cultuur gaan we dat doen met auteursresidenties en interactief voorlezen als methodiek voor jonge kinderen. Beide projecten gaan over het delen van verhalen, interactie en samenwerking met partners. En dankzij de auteursresidenties en auteurslezingen wordt de auteur erkend als iemand die kinderen en jongeren kan stimuleren om tot lezen en schrijven te komen.’
De kern van de adviesnota is dat leesvaardigheid (technisch en begrijpend lezen) en leesmotivatie geïntegreerd aangepakt worden. Waarom vormen deze begrippen een heilige drievuldigheid?
Sylvie: ‘Het is belangrijk dat je goed kunt lezen, maar het gaat over meer dan letterlijk ‘leren lezen’. Literatuur in de brede zin van het woord, van strips tot poëzie, stimuleert je creativiteit en de ontwikkeling van je verbeelding én woordenschat. Leesplezier is een hefboom om beter te kunnen lezen.’
Paul: ‘We hebben het bij cultuur vanzelfsprekend over de affectieve kant van lezen. Leesplezier is een essentieel gegeven, maar je kunt het technisch en begrijpend lezen niet negeren. De rode draad in onze projecten zijn methodieken die wel degelijk leesplezier in het vizier hebben maar evenzeer bijdragen aan de taal- en leesvaardigheid.’
Sylvie: ‘De ene vindt dat er te veel aandacht gaat naar technisch lezen in het onderwijs en te weinig naar leesmotivatie en leesplezier. De andere zegt dat leesplezier te veel primeert en dat dit impliceert dat er te weinig kwaliteitsvolle literatuur wordt aangeboden. Die discussie brengt weinig zoden aan de dijk. Onze slogan is ‘meer leesplezier, meer lezers’. We blijven ervan overtuigd dat wie graag leest, meer en beter zal lezen. Dat neemt niet weg dat goed leren lezen – technisch en begrijpend – ontzettend belangrijk is. Waar het over gaat is dat het samengaat.’
Paul: ‘Als yin en yang!’