Paul van Ostaijen is wereldvermaard. De dichter die de meeste avant-gardistische en modernistische stromingen in de poëzie in Vlaanderen introduceerde, is populair in vertaling. Vertalers uit het Nederlands wagen zich steeds meer aan de vertaling van zijn poëzie.
Wikimedia
2021 is het jaar van dichter Paul van Ostaijen. Op 22 februari was het 125 jaar geleden dat hij geboren werd en vierden we 100 jaar 'Bezette Stad', zijn wereldvermaarde bundel. Een klassiek dichter moet vanzelfsprekend levend gehouden worden, maar het werk van Paul van Ostaijen is zo rijk dat er voldoende ingangen te vinden zijn om zijn werk aansluiting te laten vinden in elk nieuw tijdsgewricht. Het hele jaar door vinden dan ook allerlei festiviteiten en activiteiten plaats om het werk van Van Ostaijen in de verf te zetten:
- De Buren begon met Besmette Stad een multimediaal project waarin een keur aan Vlaamse en Nederlandse kunstenaars een artistiek antwoord geven op de coronacrisis. Ze laten zich daarbij inspireren door ‘Bezette Stad’, de dichtbundel waarin de Vlaamse schrijver Paul van Ostaijen terugkijkt op de Eerste Wereldoorlog.
- Het Paul van Ostaijengenootschap heeft het levend houden van de erfenis van ‘zot polleke’ zelfs als meest relevante doelstelling in haar programma opgenomen. Zij trappen het jubileumjaar af met de 24u van Paul van Ostaijen.
- De Vlaamse overheid maakte bekend het onlangs opgedoken manuscript van ‘Bezette Stad’ te hebben aankocht. Het lang hopeloos verloren gewaande handschrift wordt een belangrijk onderdeel van de tentoonstelling die het Letterenhuis vanaf 27 maart organiseert. Ook op die manier houd je literair erfgoed levend.
- In de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience loopt een tentoonstelling over Van Ostaijen in vertaling. In het tijdschrift dat de bibliotheek hieraan wijdt, vertelt collega Els Aerts onder meer over het vertaalbeleid van Literatuur Vlaanderen en vertelt vertaler Jan H. Mysjkin hoe hij aan de slag ging met het werk van Van Ostaijen.
De eerste vertalingen
Literatuur Vlaanderen ondersteunt het werk - en de nalatenschap - van Van Ostaijen al sinds 2002 met vertaalsubsidies. Collega Patrick Peeters is beleidsmedewerker poëzie, en hij promoot ook Vlaamse poëzie in het buitenland. Hij dook in de archieven van Literatuur Vlaanderen, op zoek naar vertalingen van Van Ostaijen.
Patrick: 'In de beginjaren ging het meestal over de vertaling van een keuze uit zijn poëzie. Zo verschenen in 2003 de bloemlezingen ‘Dada pour les cochons’ in een vertaling van Pierre Gallissaires en Jan H. Mysjkin bij Editions Textuels en ‘Bankerot-Jazz’ door Aino Roscher in het Deens vertaald bij uitgeverij Forlaget Bebop. In het Sloveens verscheen ‘Prazniki strahu in bolečine’, een keuze uit het werk van vertaler Boris Novak bij Mladinska knjiga Zalozba. Maar in meer recente tijden gaat de voorkeur van vertalers en uitgevers meer in de richting van afzonderlijke bundels.'
Van Europees formaat
'Langzaam maar zeker bereikt Paul van Ostaijen ook internationaal de status die hij in eigen land heeft: een dichter van Europees formaat', zegt Patrick. Enkele voorbeelden:
- Duitsland vertaalde de bundel ‘Bezette Stad’ al in 1991. Vertaler Hansjürgen Bulkowski vond voor ‘Besetzte Stadt’ onderdak bij Edition tekst + kritik.
- Naar aanleiding van Antwerpen 93, het project waarbij Antwerpen een jaar lang Europese culturele hoofdstad was, werd de bundel als ‘Ville occupée’ vertaald in het Frans door Willy Devos. In 2016 verscheen ‘Occupied City’ in een vertaling van David Colmer bij Smokestack Books.
- ‘Oraşul ocupat’, de Roemeense vertaling van de hand van Alexandra Livia Stoicescu, werd in 2018 gepubliceerd door Editura frACTalia.
'Of een bundel vertaald wordt, hangt vaak van de inzet van de vertaler(s) af', weet Patrick. 'Jan H. Mysjkin is één van die gepassioneerde vertalers, die Van Ostaijen vertaalde in het Roemeens en in het Frans, telkens in duo met een andere vertaler.' Zo verscheen in 2018 zijn Franse vertaling, samen met Pierre Gallisaires, van ‘Het Sienjaal’ bij Taillis Pré Editions, en de Roemeense, samen met Doina Ioanid, bij Casa de Editura Max Blecher. Deze duo’s zorgden er eveneens voor dat zowat alle grotesken van Paul van Ostaijen in het Frans bij Samsa Editions en het Roemeens bij verschillende uitgeverijen beschikbaar zijn. 'Maar de meest exotische vertaling van Van Ostaijen blijft echter ongetwijfeld de Amhaarse vertaling van een keuze uit het proza door Asnake Tsegaw bij Hohe Publisher in 2018.'
Patricks favoriet: Het dorp
Een van Patricks favoriete nagelaten gedichten? Dat is ongetwijfeld ‘Het dorp’. Lees en geniet!
