Bob Van Mol
“Ze zijn allemaal boven zichzelf uitgestegen." Zo citeert journaliste Lotte Ruysschaert op 13 december 2022 auteur Wouter Bulckaert in Het Nieuwsblad. Bulckaert schreef in zes weken tijd met tien leerlingen uit een beroepsklas elektriciteit van het HTI Sint-Antonius Gent een boek. Hij deed dat als een van de 18 auteurs die via Literatuur Vlaanderen op auteursresidentie gingen in een middelbare school. Al snel was Bulckaert verbaasd over de meertaligheid en motivatie die naar boven kwam wanneer hij de studenten aansprak op dingen die hen boeien. De ijver werd nog meer gewekt wanneer ze vanuit hun eigen verhalen mochten vertrekken. Het boek ‘Helden van HTISA: Kleurrijke verhalen van jonge Gentenaren’ dat de derdejaars schreven, is in eigen beheer uitgegeven en te koop gesteld via de school.
Wouter Bulckaert op residentie in het HTI Sint-Antonius Gent
©Bob Van Mol
In het kort
Eind 2021 trapte Literatuur Vlaanderen een meerjarig piloottraject voor auteursresidenties af. Auteurs werken intensief samen met leerlingen uit de tweede of derde graad van middelbare scholen in Vlaanderen en Brussel die opleidingen aanbieden in dubbele of arbeidsmarktfinaliteit (voormalig TSO en BSO). Het initiatief past in de Vlaamse campagne Vrienden voor het lezen - samen voor een Leesoffensief. In het voorbije schooljaar stond de teller op 18 auteursresidenties. In september beginnen 32 nieuwe trajecten bij nieuwe scholen. Dat brengt het eindtotaal op vijftig enthousiaste scholen.
Gedurende één semester maken auteurs literatuur zichtbaarder en toegankelijker voor leerlingen door samen met hen creatief te schrijven. Geen enkele auteursresidentie is hetzelfde, want de auteurs leggen hun eigen accenten, en spelen samen met de studenten met vormen zoals een podcast, een stadswandeling of een literair kookboek. Ook de context van een stedelijke of landelijke school bepaalt mee de uitkomst. De wisselwerking tussen de leerkracht ter plaatse en de auteur is bovendien doorslaggevend voor het langetermijneffect van de trajecten.
Margot Vanderstraeten aan de slag met de leerlingen van het Spectrum College in Beringen
©Bob Van Mol
Waarom werken met literatuur?
Leesplezier en begrijpend lezen zijn nauw verbonden. Literatuur blijkt na een eerste succesvolle editie een goed middel om de motivatie van zwakke en moeilijke lezers en niet-lezers aan te spreken, ook omdat ervaren auteurs met de leerlingen aan de slag gaan.
Taalvaardigheid niet de enige impact. Jezelf kunnen uitdrukken is je plaats kunnen en durven innemen in de wereld. Dat lijkt me vandaag voor jongeren onontbeerlijk.”
Noa Heyndrickx, Projectmedewerker auteursresidenties
Projectmedewerker Noa Heyndrickx voegt toe: “De PIRLS-meting in 2021 toonde minder goede resultaten dan in 2016 voor niveau van het Nederlands. Met auteursresidenties nemen we concreet actie. Bovendien is taalvaardigheid niet de enige impact. Jezelf kunnen uitdrukken is je plaats kunnen en durven innemen in de wereld. Dat lijkt me vandaag voor kinderen en jongeren onontbeerlijk.”
Drie auteursresidenties in beeld
De leerlingen van Don Bosco Groenveld in Heverlee werden geïnspireerd door auteur Vera Van Renterghem.
Auteur Mohamed Ouaamari was zes weken resident in de Spectrumschool in Deurne.
De leerlingen van OLVP Bornem schrijven met auteur Andy Fierens een dichtenbundel en organiseerden een verhalenwandeling.
Wat vinden de leerkrachten ervan?
Dat het tij gekeerd kan worden, beamen de betrokken leerkrachten. Het is nog wat vroeg voor harde cijfers, maar de ervaringen spreekt boekdelen.
Sajjad Farhadi, leerkracht aan HTI Sint-Antonius Gent, was sterk betrokken: "Ik kan me inleven in de leefwereld van mijn leerlingen. Ze lezen normaal nooit, terwijl ik ervan overtuigd ben dat je door literatuur de wereld beter leert begrijpen. Een eigen boek maken in het Nederlands, in dit geval met auteur Wouter Buclkaert, is echt tien stappen verder dan ze zich zelf konden voorstellen.”
Nele Francken, leerkracht aan PTS Maasmechelen, stak inspiratie op voor de eigen lessen: “Mijn leerlingen denken meer en geconcentreerd na over de teksten die ze schrijven. Er is een duidelijk verschil te zien met andere klassen. Ik neem graag de methodiek over om te zien wat wel en niet werkt als ik zelf met de fragmenten en verhaaltechnieken van Goedele Ghijsen aan de slag ga.”
VISO Roeselare, waar leerkracht Lise Pattyn les geeft, meldde zich al meteen terug aan voor een volgende editie in een andere klas: “Er zijn altijd leerlingen die minder interesse hebben voor taal en literatuur, maar bij de meerderheid merk ik een verschil op omdat ze plots zelf poëzie schrijven, en vaker een boek bij hebben. Voor hen mocht het project nog veel langer duren. Onze school heeft zich dan ook meteen terug aangemeld voor de volgende editie met een andere klas.”