Vanaf de tweede helft van dit schooljaar start Literatuur Vlaanderen met een meerjarig piloottraject voor leesresidenties in het secundair onderwijs. Het gaat om intensieve trajecten van een half jaar of een jaar, gericht op zwakke en moeilijke lezers en niet-lezers. Het initiatief past in het bredere Leesoffensief voor Vlaanderen: maar liefst 50 acties moeten een antwoord bieden op de uitdagingen waar we in Vlaanderen voor staan op het vlak van lezen.
Waarom een Leesoffensief?
Testen als PISA en PIRLS tonen aan dat Vlaamse jongeren de jongste jaren steeds minder scoren op leesvaardigheden en leesmotivatie. Het belang daarvan mag je nochtans niet onderschatten. De effecten van lezen op individueel en sociaal welzijn, op persoonsvorming en denkvermogen en op sociale participatie zijn groot. Het Leesoffensief stelt daarom een brede, duurzame en inclusieve aanpak voor, gericht op diverse leeftijden en doelgroepen. Literatuur Vlaanderen richt zich met de auteursresidenties specifiek op een jonge doelgroep van minder sterke lezers.
Waarom auteursresidenties?
Auteurs- en leesresidenties op scholen moeten literatuur zichtbaarder en toegankelijker maken voor leerlingen. Deze residenties liggen in het verlengde van de auteurslezingen, waarmee Literatuur Vlaanderen al langer inzet op leesbevordering, ook in het onderwijs. Een auteurslezing is een eenmalig bezoek van een auteur of illustrator aan een klas. Lezingen maken literatuur en lezen zichtbaar in een school en spelen op die manier ook in op de leesomgeving. Het aantal auteurslezingen neemt jaar na jaar toe.
Auteur Laïla Koubaa aan de slag met leerlingen van de Sassepoort in Gent in 2017.
©Michiel Devijver
Waar het bij een auteurslezing gaat om een eenmalig contact, zetten auteursresidenties in op een langer en intensiever traject. Bij deze trajecten zal de focus ook specifiek liggen op zwakke en moeilijke lezers en niet-lezers. Het is de bedoeling dat een auteur één of twee semester(s) lang in een school met de leerlingen aan de slag gaat rond lezen en schrijven. Bovendien willen de residenties jongeren niet alleen uitdagen om meer te lezen, maar ook om te schrijven. Eerder onderzoek toonde immers al aan dat je door te schrijven met moeilijke of niet-lezers de algemene leesvaardigheden ook versterkt. Creatief schrijven kan dus indirect leesbevorderend werken.
Ambitieuze plannen
Enkele jaren geleden begeleidde Literatuur Vlaanderen al enkele pilootprojecten voor auteursresidenties, die erg waardevolle resultaten opleverden. Zo begeleidde Laïla Koubaa kinderen met autisme en gedragsproblemen in een basisschool buitengewoon onderwijs. Fikry El Azzouzi ging dan weer op residentie in een beroepssecundaire school met veel nationaliteiten.
Auteur Fikry El Azzouzi begeleidt leerlingen van de Spectrumschool in Deurne bij het schrijven van hun eigen teksten.
©Michiel Devijver
In het kader van het Leesoffensief krijgt Literatuur Vlaanderen nu extra middelen vanuit het departement Onderwijs om de komende jaren de auteursresidenties veel breder uit te rollen. Vanaf het tweede semester van het lopende schooljaar (2021-2022) zal Literatuur Vlaanderen starten met het uitzetten van een vijftal pilootprojecten, die uitgebreid begeleid en gemonitord worden. Vanaf het schooljaar 2022-2023 zullen opnieuw een twintigtal projecten opstarten, en in het schooljaar dat daarop volgt nog eens dertig.