“A- en B-labels horen thuis in de supermarkt, niet in het onderwijs. Nergens waar het mensen betreft”, zegt de net afgetreden Antwerpse stadsdichter Ruth Lasters. Wie kan daar iets tegen inbrengen? Samen met haar leerlingen schreef ze het gewraakte stadsgedicht ‘Losgeld’, dat het indelen van leerlingen in A en B aan de kaak stelt. Een gedicht van inzicht, een manifest van gelijkwaardigheid. Hoezo, niet verbindend? Het gedicht brengt alle leerlingen van alle studierichtingen net bij elkaar.
Vrienden van me die in het ‘harde’ bedrijfsleven staan, vragen wel eens semismalend hoe het me vergaat als 'baas van de boekenclub', maar die titel draag ik uit goedertieren als een geuzennaam.
Paul Hermans, directeur Literatuur Vlaanderen
Drie gedichten en een roman
De Zuid-Afrikaanse auteur en academica Antjie Krog zei het nog vorig jaar tijdens haar inaugurele rede als eerste writer-in-residence aan de UGent: studenten ingenieurswetenschappen, bedrijfseconomie, geneeskunde of welke studierichting ook, zijn gebaat bij een vak waarin wordt gevraagd “drie gedichten en een roman” te lezen. Immers, concludeert ze: "Menselijk worden bereik je het best door middel van literatuur. Literatuur helpt ons te luisteren langs de vele gewrichten van deze wereld. Omdat al deze verbindingen, zo verrassend, samenkomen."
Ik ben het roerend eens met Krog: literatuur helpt ons de wereld te begrijpen. Een boek laat je met andermans ogen naar de werkelijkheid kijken, wat je blik verruimt en je begrip vergroot. Daarom vind ik het al tweeënhalf jaar een voorrecht om de Vlaamse letteren te mogen versterken. Werken met en voor literatuur valt voor mij samen met het leven zelf. Een passie als beroep. Vrienden van me die in het ‘harde’ bedrijfsleven staan, vragen wel eens semismalend hoe het me vergaat als 'baas van de boekenclub', maar die titel draag ik uit goedertieren als een geuzennaam. Dat mijn collega’s en ik zijn uitverkoren om de knoppen van de strafste krachtcentrale van Vlaanderen te bedienen, kunnen ze niet allemaal weten.
Een fantastisch, stompzinnig sprookje
De kracht van literatuur is haar vermogen om ogen, deuren, zelfs werelden te openen, want het leven ís simpelweg literatuur. Deze zomer botste ik dan ook graag op de woorden van de Iraanse schrijver Sadegh Hedayat in zijn meesterwerk 'De blinde uil': “Wat is het leven anders dan één lachwekkende vertelling, één fantastisch, stompzinnig sprookje?” Hedayat heeft gelijk, al zou ik het zelf blijmoediger verwoorden. Het leven is een aaneenschakeling van miserie en geluk. Wat het morgen wordt, weten we nooit van tevoren. Maar het lezen van boeken vergroot de kans dat we het doorstaan. Lezen is - met enig gevoel voor pathetiek - van levensbelang.
De suggestie van Krog is tot nader order dode letter. Míjn signaal om drie tandjes bij te steken, en het hardnekkige misverstand de nek om te draaien dat literatuur niet voor iedereen is weggelegd.
Doet u ook mee?
Ikzelf spaar geen moeite om mijn semismalende vrienden met boekentips te overladen en het werkt nog ook. Doet u ook mee? Raad drie gedichten en één roman aan, lees waar kinderen bij zijn, laat uw leerlingen samen een gedicht schrijven, ga naar een literair festival, vraag uw lokale boekenboer de kleren van het lijf, belijd uw liefde in zesvoetige jamben. Kortom: maak van elke gelegenheid een boekenclub.