Toen in 2020 de Antwerpse Boekenbeurs overkop ging en later ook het kleinschaligere ‘LEES! Het Boekenfestival’ na één editie de boeken dicht moest doen, staken auteur Stefan Boonen en illustrator Melvin de koppen bijeen. Geruggesteund door onder meer Literatuur Vlaanderen is hun jeugdboekenfestival Kabaal straks aan de vijfde editie toe. Initiatiefnemer en oprichter Stefan Boonen aan het woord over hoe ze het hebben aangepakt en hun verdere plannen.
Wat is Kabaal precies en hoe is het ontstaan?
Stefan Boonen: “Toen de Boekenbeurs ermee stopte konden we dat niet zomaar laten passeren, dat was toch elk jaar het moment waarop boeken en kinderboeken veel aandacht krijgen. Samen met Wout Schildermans, aka illustrator Melvin, kwam ik op het idee om zelf iets te organiseren. Het basisidee was toen: we huren voor een namiddag een parochiezaaltje en nodigen wat illustratoren en auteurs uit die er hun boeken kunnen verkopen en signeren. We zijn uiteindelijk met De Studio, Literatuur Vlaanderen en uitgeverijen gaan praten en op die manier is dat idee steeds groter geworden."
“De eerste versie ging door in hetpaleis, daarna zijn we naar Bibliotheek Permeke verhuisd. Kabaal is intussen een tweedaags festival, telkens bij de start van de Jeugdboekenmaand. Op het programma staan korte sessies waarin een illustrator of auteur een verhaal vertelt of tekent, aangevuld met workshops. Doorheen de edities zijn er meer randactiviteiten bijgekomen, van een Kabaaltaria tot een wereldrecord illustratie. In Permeke liggen alle vertelplekken dicht bij elkaar, zo krijg je als bezoeker nog meer een festivalgevoel.”
Christophe De Muynck
Eigenlijk willen we het kinderboek in al z’n vormen een podium geven, laten zien wat er allemaal leeft in kinderboekenland. We richten ons specifiek op kinderen tussen 2 en 12 jaar, gezinnen met jonge kinderen of jeugdbewegingen.
Vraagt het in een digitaal tijdperk meer creativiteit om jonge kinderen voor boeken te enthousiasmeren?
“Qua opkomst was Kabaal altijd een succes, dagelijks hebben we 1000 tot 1500 bezoekers. Maar je trekt natuurlijk mensen aan die sowieso al in literatuur geïnteresseerd zijn. De bibliotheek ligt in een buurt waar veel kansarme gezinnen wonen. Voor sommige van die kinderen is Permeke een tweede thuis en we merken dat we hen jaar na jaar makkelijker bij het programma kunnen betrekken. Het is fijn dat we zowel mensen bereiken die thuis een hele boekenkast hebben, als kinderen bij wie er thuis niet of heel weinig gelezen wordt."
"Als je de combinatie hebt van enerzijds heel instapbare dingen — een workshop, gewone luistersessies — en wat moeilijkere sessies met poëzie, dan werkt dat goed. Dan kan het ene een opstapje zijn voor het andere. Kabaal is bovendien gratis, waardoor het extra laagdrempelig is. Dat maakt het ons financieel niet makkelijker, maar we willen echt inzetten op die toegankelijkheid.”
Wat dat financiële betreft kunnen jullie onder meer rekenen op subsidies van Literatuur Vlaanderen. Hoe heb je dit aangepakt?
“Bij de eerste aanvraag werd ons een kleine subsidie toegekend, maar ons dossier was op veel vlakken nog niet duidelijk genoeg. Hoe we het productioneel wilden aanpakken bijvoorbeeld, of hoe we de promotie zouden doen. Laat ons zeggen dat dat eerste dossier vooral dreef op enthousiasme. Ook belangrijk (lacht), maar we hebben het daarna anders aangepakt. We praatten met verschillende Antwerpse organisaties, zoals De Studio en Antwerpen Leest. Zij hebben ons concrete tips gegeven om het professioneler aan te pakken. En we hebben Carla Beeckmans, productieleidster van onder meer Theater Aan Zee, bij het festival betrokken. Dat was voor ons een grote plus.”
“We krijgen ook steun van uitgeverijen en de stad Antwerpen, maar de subsidies van Literatuur Vlaanderen zijn onze fond. Het geld wordt enerzijds ingezet om de auteurs, de illustratoren en de workshopgevers te betalen. We vinden het erg belangrijk om die mensen deftig te vergoeden en voor een goede backstage te zorgen. Anderzijds gebruiken we die subsidies voor productionele ondersteuning, voor ons team bijvoorbeeld, maar ook voor het maken van de website en de programmatie.”
illustrator Melvin en auteur Stefan Boonen
Staat het festival zoals het nu is helemaal op punt, of blijven jullie experimenteren met nieuwe activiteiten?
“Ja en nee. We gaan voortdurend nieuwe samenwerkingen aan, we voegen zaken toe, doen dingen op een andere manier. Vorig jaar bijvoorbeeld hadden we op vrijdagmiddag twee lezingen van illustratoren toegevoegd, met de bedoeling studenten grafiek en illustratie aan te trekken. Maar dat heeft niet gewerkt, er waren pakweg tien studenten en wat sympathisanten. Kosten-baten was dat niet de moeite."
"De voorbije jaren hebben we ook samengewerkt met de bibliotheek van Brugge. De zondag van Kabaal hadden zij hun Jeugdboekenfeest, wat het makkelijker maakte om internationale auteurs en illustratoren te overtuigen een weekend naar Vlaanderen te komen. Hun komende editie is drie weken uitgesteld, dus slaan we voor Kabaal 2025 de handen in elkaar met de bibliotheek van Leuven en boekhandel Pardoes in Mechelen. Op die manier ontstaan er elk jaar nieuwe samenwerkingen. Komende editie gaan we ook meer de nadruk op het middagprogramma leggen, we merken dat dat het meeste volk trekt. We blijven dus altijd in beweging.”
Met Kabaal willen we ons nadrukkelijk op heel Vlaanderen richten en we krijgen ook best wat Leesjurygroepen, boekenliefhebbers en professionals uit andere provincies. Maar voor de bibliotheek is het natuurlijk meer een Antwerps gegeven en het merendeel van de bezoekers komen effectief uit de buurt.
Wat is de feedback van het publiek?
“We bevragen onze bezoekers niet, maar we zetten natuurlijk onze oren open. Met de verschillende partners gaan we achteraf wel evalueren, en daar houden we voor de volgende edities rekening mee. We merken bijvoorbeeld dat tijdens de eerste editie in hetpaleis heel veel boeken werden verkocht. Maar in een bibliotheek is dat natuurlijk moeilijker. Mensen beseffen daar dat je die ook gratis kan uitlenen.”
De volgende editie is op 1 en 2 maart 2025. Kan je er al iets over kwijt?
“Het thema van de Jeugdboekenmaand is ‘tijd’, een ruim begrip. We hebben bijvoorbeeld Benji Davies, een zeer bekende Britse illustrator en auteur. Meneer Zee wordt onze host en we gaan opnieuw iets doen met De Tekenkannibalen, een groep illustratoren uit het Antwerpse die elk jaar voor een soort van ambiance zorgen. Een beetje onze vrijbuiters. Er komt ook een tentoonstelling van Baltische illustratoren over hoe het is om als kind in een stad op te groeien. Die blijft heel de maand maart in de bibliotheek te zien."
"Net als vorige jaren zetten we ook in op toegankelijkheid door bij een aantal sessies tolken Vlaamse Gebarentaal te voorzien. Er zijn ook luisterspelen gepland voor mensen die visueel beperkt zijn en we gaan zelfs met een Kabaal-sessie naar een school waar kinderen met een auditieve en visuele beperking zitten, om hen te tonen dat het festival ook voor hen boeiend kan zijn.”
Een heel divers programma, zo te horen.
“Klopt, er komen grote internationale namen spreken, mensen die veel prijzen hebben gewonnen, maar evengoed debutanten. Ook wat leeftijd betreft is er een goede variatie, want er komen natuurlijk gezinnen met meerdere kinderen, piepjong en iets ouder.”
Die mix willen we hebben, zoals een echt festival, waar je ontdekkingen kan doen, maar evengoed naar iemand specifiek komt kijken. Kabaal moet levendig zijn, een beetje rock-‘n-roll.