"Vlaanderen telt talent genoeg, we moeten het alleen professioneler omringen.”

In Nederland zijn er meer schrijversvakscholen en talentnetwerken. Misschien is dat de reden waarom er hoofdzakelijk jonge Nederlandse auteurs op de shortlist van De Boon, de Boekenbon Literatuurprijs en Libris Literatuurprijs staan. "Maar Vlaanderen telt talent genoeg, we moeten het alleen professioneler omringen”, schreef cultuurredacteur Veerle Vanden Bosch onlangs in De Standaard. Literatuurprijzen zijn natuurlijk niet allesbepalend. Maar dat bijscholing het Vlaamse literaire landschap zal verrijken, vinden wij ook. Begin dit jaar lanceerden we talentontwikkelingsbeurzen voor auteurs, illustratoren en vertalers. Via het GenreLab en het Nederlandse Slow Writing Lab ondersteunen we ook andere initiatieven.

Vijf getuigenissen

Een opleiding volgen, een coach onder de arm nemen of een onderzoeksreis maken: dat is de bedoeling van de talentontwikkelingsbeurzen. Je kunt die subsidie op elk moment in je carrière aanvragen. Auteur Tom Naegels en theatermaker Stefaan Van Brabant verlieten hun schrijverstafel en namen een sprong in het diepe. Dimitri Bontenakel startte dit najaar met een GenreLab voor misdaadauteurs, waaraan auteur Tine Bergen met heel veel goesting deelneemt. En Betül Sefika kreeg, samen met twee andere Vlaamse ontluikende talenten, de kans om het Slow Writing Lab 2022 van het Nederlands Letterenfonds te volgen.

Stefaan Van Brabandt

"Het sociale isolement heb ik onderschat, maar de lange bergwandelingen hebben me intellectueel verrijkt."

We kregen een automatisch emailantwoord van Stefaan Van Brabandt, die vooral bekend is van zijn theaterreeks rond filosofen. Hij zegt beperkt beschikbaar te zijn in deze herfstmaanden. Waarop hij zich dan focust? De auteur verbleef tien weken in afzondering in de Zwitserse bergen voor een studie- en onderzoeksreis over Friedrich Nietzsche.

“Ik las werk van de filosoof maar wilde vooral ook een tijdlang dezelfde levenswijze als hij aannemen. In het bergdorpje Saas-Fee op 2000 meter hoogte zocht ik dus het isolement op, zwoor ik bij een strenge dagindeling van wandelen, schrijven, lezen en studeren, én volgde ik een ascetisch dieet. Het sociale isolement heb ik onderschat, maar de lange bergwandelingen hebben me, net zoals bij Nietschze, intellectueel verrijkt. Ik deed inspiratie op voor een boek en theaterstuk rond Nietschze en kreeg nog meer ideeën dan verwacht. Zonder de beurs was ik vermoedelijk ook naar Zwitserland getrokken, maar minder lang, minder intensief en minder diepgaand.”

Tom Naegels

"Er komt niet alleen méér publiek, het is ook diverser qua leeftijd en achtergrond."

Op 20 oktober 2022 stapte Tom Naegels met veel zin het podium op van Schouwburg De Kern. In het publiek, dat qua aantal van gemiddeld 30 personen naar 200 toeschouwers was gestegen, zat actrice en coach Tania Poppe. Tom besliste in augustus in zee te gaan met Tania om zijn podiumprestaties naar een hoger niveau te tillen.

“Ze was na afloop tevreden, en ik ook. Al liep er tijdens de try-out twee dagen ervoor nog een en ander mis. De coaching leerde me dan ook meer bij dan ik op het eerste gezicht dacht: niet alleen blokte ik mijn tekst vanbuiten, ontdekte ik de kracht van stiltes en kwam ik tot het besef dat een luisterend publiek geen boodschap heeft aan zijsporen. Ook volg ik een zorgvuldig uitgestippelde choreografie. Niet dat ik op podium dans, alhoewel, maar ik kies mijn positie bewust uit in synergie met mijn woorden. Mijn spontaan geijsbeer van voordien heb ik echt moet afleren. Bij de repetities was het plezier soms zoek, maar het loont. Er komt niet alleen méér publiek, het is ook diverser qua leeftijd en achtergrond.”

Dimitri Bontenakel

"We staken ons licht op bij het VAF."

Dimitri Bontenakel ervaarde als schrijver aan den lijve dat een professionele schrijver voornamelijk op zelfstudie is aangewezen. Via het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF), dat Dimitri vooral kent door zijn redactiewerk bij de Scenaristengilde, kwam hij in contact met coaching- en feedbacktrajecten voor scenarioschrijvers. Zo ontstond Dimitri’s idee voor GenreLab, een masterclass voor auteurs van misdaadromans en thrillers, die dit najaar van start is gegaan.

“Met dat idee ben ik anderhalf jaar geleden naar Marieke Roels, medewerker van Literatuur Vlaanderen, gestapt. We staken ons licht op bij het VAF en wonnen advies in bij thrillerrecensenten Johanna Spaey, Lukas De Vos en John Vervoort. Zowel Johanna als John toonde dadelijk interesse om een actieve rol op te nemen. Dat was een opsteker.”

Tine Bergen

"Ik zou meteen intekenen, mocht er een buddywerking voor schrijvers bestaan."

Zes deelnemers begonnen aan de eerste editie van GenreLab. Eén van hen is Tine Bergen, die al enkele psychologische thrillers uitgaf bij Uitgeverij Vrijdag. Zij voelde aan dat ze meer structuur kon gebruiken tijdens het schrijfproces.

“Ik wilde graag leren werken zoals scenaristen. Die bepalen op voorhand een duidelijke plot en kennen hun personages door en door wanneer ze beginnen te schrijven. De eerste workshops hebben me al flink aan het denken gezet. Vooraf werd ons gevraagd een plot en personages uit te denken. Tegen de volgende samenkomst moeten we ook drie scènes uitschrijven terwijl ik nog geen begin heb gepend. Ik durf hopen dat daardoor het schrijven vlotter zal verlopen. Ik vind het ook fijn dat er in de coaching aandacht is voor stijl. Want thrillers kunnen zeker en vast literair zijn.”

Tine ziet ook de valkuilen van de eenzaamheid die het beroep van auteur met zich meebrengt. Ook daar liggen volgens haar ontwikkelingskansen.

“Feedback krijgen en geven is ontzettend verrijkend, merk ik in het GenreLab. Ik zou meteen intekenen, mocht er een buddywerking voor schrijvers bestaan. Ook het uitwisselen van kennis en ervaring met uitgevers lijkt me wat. In de eerste plaats wil ik natuurlijk schrijven, maar dat blijft alleen duren als mijn boeken ook verkopen. Onder de motorkap van boekenverkoop mogen kijken is ongetwijfeld leerrijk.”

Betül Sefika

"Ga reizen, spreek met mensen en wees niet bang."

Slow Writing Lab, een talentontwikkelingsproject van het Nederlands Letterenfonds, heeft een andere dynamiek. Betül Sefika meldde zich niet aan, maar werd geselecteerd voor de zevende editie in 2022 en kreeg een plaats tussen twaalf jonge talenten die vooral uit Nederland komen. 

"Er zijn weinig ontwikkelingsmogelijkheden in Vlaanderen, zeker als je nog geen ISBN-nummer op je naam hebt staan. Slow Writing Lab (SWL) was dus absoluut een geschenk, al kwam het op een gek moment in mijn leven: ik ervaarde net een burn-out. Ik heb het leerplan, dat je binnen SWL zelf mag opstellen, dus zo samengesteld om een volgende uitputting te vermijden. Zo ken ik nu mijn rechten als kunstenaar, en dat zal me helpen toekomstig misbruik van mijn jonge, eerder onervaren positie te vermijden. Daarnaast heb ik het budget vooral ingezet op sociale en geografische verkenning. Dat raad ik iedereen aan: ga reizen, spreek met mensen en wees niet bang om je te ontwikkelen en van je te laten horen."