De Vlaamse schrijver Tom Lanoye (Sint-Niklaas, 27 augustus 1958) werd gisteren in het koninklijk Paleis bekroond met de Prijs der Nederlandse Letteren 2024. Tom Lanoye is de eerste Vlaamse auteur sinds 2012 (Leonard Nolens) die de Prijs der Nederlandse Letteren ontvangt.
"De erelijst der voorgangers is belangrijker dan de geldsom die eraan vasthangt." Ook Stijn Streuvels, Gerard Walschap, Gerard Reve, Hella S Haasse, Hugo Claus, Willem Frederik Hermans en Jeroen Brouwers prijken op die erelijst, net als Maurice Gilliams, Harry Mulisch en andere grootheden. Aan de prijs is een geldbedrag verbonden van € 60.000. Wat Tom daarmee gaat doen? Natellen, zo zegt hij in zijn bedankingsspeech.
Kijkend naar de budgettaire toestand van België waarvan velen — al dan niet terecht — een apocalyptisch beeld ophangen, en bovendien rekening houdend met het Nederlandse schandaal van de toeslagen-affaire, waarvan de schokkende financiële implicaties nog altijd niet volledig in kaart zijn gebracht, en zelf een kind zijnde van de middenstand, en dus opgegroeid in een kleine winkel met een grote traditie van spaarzegels, kan ik op de vraag ‘Wat ga je doen met al dat geld?’ maar één ding antwoorden. Natellen. Goede rekeningen, goede vrienden. Dat geldt zowel voor de vlees- als voor de boekhandel.
Tom Lanoye
Bas Bogaerts
Bas Bogaerts
De officiële uitreiking door koning Filip gebeurde in beperkte kring in het Koninklijk Paleis. Tom Lanoye werd in verschillende toespraken geprezen door de koning, door de kersverse Voorzitter van het Comité van Ministers Caroline Gennez (namens de Nederlandse Taalunie) en door de Juryvoorzitter van de Prijs der Nederlandse Letteren Prof. dr. Yra van Dijk.
Bas Bogaerts
In totale vrijheid wervelt de taalvirtuoos Tom Lanoye door de Nederlandstalige letteren- en toneelwereld. Tegelijk bevraagt hij juist die twijfelachtige vrijheid van kunst in een tijd die vraagt om stellingname. Wij bekronen graag het spektakel dat het schrijverschap van Tom Lanoye al veertig jaar is.
de jury onder voorzitterschap van prof. dr. Yra van Dijk
Bas Bogaerts
We vieren vandaag iemand die niet bang is om muurtjes te slopen, niet bang is om zichzelf te verkopen of een controversieel verhaal te vertellen. Maar bovenal vieren we vandaag iemand die niet bang is om betrokken en geëngageerd te zijn en dat ook durft te tonen.
Caroline Gennez, Vlaams minister van Cultuur
Ceremoniemeester Kurt Van Eeghem gidste de aanwezigen vervolgens door een indrukwekkend programma met onder andere een wervelende voordracht van Tom Lanoye met hartsvriendin Antjie Krog en een magistraal gedicht, gecomponeerd en gedeclameerd door dichter der vaderlands Lisette Lombé.
Antjie Krog & Tom Lanoye
©Bas Bogaerts
Lisette Lombé
©Bas Bogaerts
Jan Decleir bracht - zoals alleen hij dat kan - een stuk uit 'Ten Oorlog' en tot slot speelden Filip Jordens (zang) en Xavier Loos (piano) virtuoos twee prachtige Brel-nummers.
Jan Decleir
©Bas Bogaerts
Filip Jordens & Xavier Loos
©Bas Bogaerts
De bedankingsspeech van Tom Lanoye was al even meeslepend als de rest van het programma en had gerust nog uren mogen duren: ontroerend, humoristisch, geëngageerd, vrijmoedig en helemaal "Tom Lanoye".
Bas Bogaerts
De volkse viering zal zich – hoe kan het anders, met een auteur die wordt geprezen om zijn ‘literair spektakel’ – voltrekken oog in oog met zijn vele lezers, tegen democratische toegangsprijzen en in drie theatertempels: De Vooruit in Gent (2 oktober), ’t Bau-huis CC in Sint-Niklaas (6 oktober) en De Roma in Antwerpen (12 oktober).
Bas Bogaerts
De veelzijdigheid van Tom Lanoye
Tom Lanoye werd op 27 augustus 1958 geboren in Sint-Niklaas en woont en werkt beurtelings in Antwerpen en Kaapstad. Als romancier, dichter, columnist, scenarist en theaterauteur is hij een van de meest gelezen en gelauwerde auteurs in Nederland en Vlaanderen, en kind aan huis bij alle grote Europese theaterfestivals.
Romans
Zijn belangrijkste romans zijn ‘Kartonnen dozen’, ‘Sprakeloos’, ‘Het derde huwelijk’, ‘Zuivering’ en ‘De draaischijf’. Met zijn meest recente roman ‘De draaischijf’ (Prometheus, 2022) raakt Lanoye aan het Vlaamse intergenerationele trauma van culturele collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog, in zowel Antwerpen als Den Haag.
Theater
Zijn belangrijkste theaterwerken zijn ‘Ten Oorlog’, ‘Mamma Medea’, ‘Bloed en Rozen’ en ‘Koningin Lear’, die worden opgevoerd in heel Europa en daarbuiten.
Tom Lanoye is zonder enige twijfel Vlaanderens meest zichtbare, meest gelauwerde en meest veelzijdige schrijver.
Erwin Jans, dramaturg voor het Antwerpse Toneelhuis
Niet alleen in het theater en de romankunst heeft Lanoye literaire bakens verzet. Als eerste stadsdichter (Antwerpen) en satirisch columnist heeft hij het vaarwater van de Nederlandse letteren verbreed met gedurfde stellingnames, maatschappelijke betrokkenheid en steun voor nieuw en jong talent.